ដោយ ឡេង ម៉ាលី
2010-12-12
សន្តិភាពត្រូវបានបញ្ញវន្តខ្លះនិយាយថា ជាផ្លូវវែងឆ្ងាយមួយសម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នា។ ការកសាងឱ្យមានសន្តិភាព គឺជាការលំបាកមួយទៀត ហើយមានឧបសគ្គច្រើន ព្រោះតែកត្តានយោបាយ វប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។
ក្នុងរយៈពេល ២ថ្ងៃ គឺពីថ្ងៃទី១០ ដល់១១ ខែធ្នូ មានបញ្ញវន្ត យុវជន និងអ្នកធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងយុវជនចំនួនជាង ៤០នាក់មកពីវៀតណាម ថៃ និងកម្ពុជា បានជួបគ្នានៅរាជធានីភ្នំពេញ ពិភាក្សាគ្នារកវិធីរៀនសូត្រមួយ ដើម្បីឱ្យយុវជនបានយល់ដឹងអំពីដំណើរការកសាងសន្តិភាព។
នាយកប្រតិបត្តិនៃកម្មវិធីអភិវឌ្ឍធនធានយុវជន (YRDP) លោក ជាង សុខា ថ្លែងថា ការជួបជុំគ្នានេះ បានធ្វើឡើងដោយក្រុមការងារកម្ពុជា ដើម្បីសន្តិភាពមួយ ដែលមានចម្រុះអង្គការសមាគមក្នុងសង្គមស៊ីវិល និងបុគ្គលឯកជននិយមសន្តិភាព។ លោក ជាង សុខា មានប្រសាសន៍ថា ការជួបជុំគ្នានេះ គឺជាការជួបពិភាក្សាគ្នា និងរៀនសូត្រពីទស្សនៈយុទ្ធសាស្ត្ររបស់បញ្ញវន្តខ្មែរ-ថៃ និងវៀតណាម ចំនួន១៤រូប អំពីដំណើរការកសាងសន្តិភាពនៅក្នុងតំបន់តាមទន្លេមេគង្គ ដោយផ្អែកលើវិស័យចំនួនប្រាំ ៖ "ប្រធានបទដែលយើងជជែកសំខាន់នោះ ទាក់ទងអំពីវិស័យសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ ប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ សង្គម ហើយនិងសិទ្ធិមនុស្ស ថាតើវិស័យទាំង៥ នេះ វាមានឥទ្ធិពលជាវិជ្ជមាន អវិជ្ជមានយ៉ាងដូចម្ដេច ទៅលើការខិតខំ និងប្រឹងប្រែង ដើម្បីឱ្យមានសន្តិភាពនៅក្នុងតំបន់ ហើយជាពិសេសថាតើវិស័យទាំង៥ ហ្នឹង វាមានផលប៉ះពាល់យ៉ាងម៉េច បើសិនជាតួអង្គយុវជនដើរតួនៅក្នុងដំណើរការកសាងសន្តិភាព"។
ក្នុងចំណោមបញ្ញវន្ត ១៤រូប គឺមានខ្មែរចំនួន ៥រូប ថៃ ៥រូប និងវៀតណាមចំនួន៤ បានមើលឃើញថា យុវជនជាតួអង្គប្រសើរបំផុត ក្នុងការបណ្ដុះបណ្ដាលអំពីការកសាងសន្តិភាពនៅក្នុងតំបន់។
ទាក់ទងនឹងដំណើរការកសាងសន្តិភាពក្នុងវិស័យប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលមានភាពខុសប្លែកគ្នារវាងប្រទេសមួយ ទៅប្រទេសមួយ ត្រូវបានអ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យកម្ពុជាមួយរូប គឺលោកស្រី ជា វណ្ណាត មានទស្សនៈថា ចំណុចទីមួយ គឺអ្នកកសាងសន្តិភាព ត្រូវតែហ៊ាននិយាយការពិត បើទោះជាប្រវត្តិសាស្ត្រមានលក្ខណៈយ៉ាងណាក៏ដោយ។ ចំពោះប្រវត្តិសាស្ត្រកន្លងមក ក្រុមបញ្ញវន្តរបស់លោកស្រីយល់ឃើញថា មាននិយាយតែពីរឿងសង្គ្រាមចាញ់ឈ្នះ ដណ្ដើមទឹកដីគ្នា គឺមិនសូវបាននិយាយពីទំនាក់ទំនងសហការគ្នាល្អរវាងពលរដ្ឋពី ប្រទេសមួយ ទៅប្រទេសមួយទៀតទេ។ ព្រោះតែហេតុនេះហើយ ទើបនៅក្នុងការរៀបចំការអប់រំបណ្ដុះបណ្ដាលយុវជនអំពីសន្តិភាពនឹង និយាយអំពីការទំនាក់ទំនងល្អ រវាងពលរដ្ឋពីប្រទេសមួយ ទៅប្រទេសមួយទៀត ដោយការប្រកាន់ខ្ជាប់សច្ចធម៌ គឺមិនកាឡៃការពិតទេ ៖ "យុវវ័យហ្នឹងធ្វើយ៉ាងណាឱ្យមានស្មារតីធំទូលំទូលាយ ចេះយល់គ្នាទៅវិញទៅមក ហើយទទួលយកអ្វីដែលជាការពិតហ្នឹង ដោយការយោគយល់គ្នា។ ប្រវត្តិសាស្ត្រកើតឡើងនៅក្នុងសម័យណាក៏ដោយ វាមានមូលហេតុផ្សេងៗ ដែលធ្វើឱ្យហេតុការហ្នឹងកើតឡើងអ៊ីចឹង។ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយហ្នឹង ខិតខំថែរក្សាមិត្តភាពហ្នឹងឱ្យមានអាយុយូរលង់ ហើយបើមានទំនាស់អីសុំចៀសវៀងកុំប្រើកម្លាំងបាយ កុំប្រើកំហឹង កុំប្រើកម្លាំងទ័ព"។
បញ្ញវន្តកម្ពុជាមួយរូបទៀត គឺលោក ឱក សិរីសុភ័ក្រ ដែលជាអ្នកប្រឹក្សាឯករាជ្យ មានប្រសាសន៍អំពីការកសាងសន្តិភាព និងប្រវត្តិសាស្ត្រថា យើងមិនអាចផ្លាស់ប្ដូរប្រវត្តិសាស្ត្របានទេ ហើយយើងត្រូវរស់នៅជាមួយប្រវត្តិសាស្ត្រទាំងវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន។ ក៏ប៉ុន្តែលោកគិតថា យើងអាចរៀនសូត្រពីប្រវត្តិសាស្ត្រ ដើម្បីរស់នៅក្នុងសន្តិភាពឱ្យបានច្រើនបំផុត ដើម្បីកសាងអនាគតល្អប្រសើរ ៖ "តើនរណាអាចធ្វើកិច្ចការនេះបានប្រសើរជាងយុវជន? ខ្ញុំគិតថា មនុស្សជំនាន់ចាស់ត្រូវទទួលស្គាល់កំហុសរបស់ខ្លួនពីអតីតកាលដោយ សុទ្ធចិត្ត ហើយគាំទ្រយុវជនជំនាន់ក្រោយ ឱ្យធ្វើការរួមគ្នា ឆ្លងព្រំដែននៅក្នុងតំបន់ ដើម្បីកសាងសន្តិភាព។ ខ្ញុំគិតថា នៅក្នុងសម័យសកលភាវូបនីយកម្ម ខ្ញុំគិតថាមិនត្រូវមានព្រំដែនលើរាងកាយទេ។ យើងរស់នៅក្នុងភាពប្រឈមនឹងវប្បធម៌ចម្រុះ ដូច្នេះហើយ យុវជនត្រូវសម្លឹងទៅអនាគត មិនមែនសម្លឹងទៅប្រវត្តិសាស្ត្រខាងក្រោយទេ។ ខ្ញុំជឿជាក់ថា មនុស្សយើងមានភាពវៃឆ្លាតគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីសម្របខ្លួនរស់នៅជាមួយគ្នាបាន ទៅតាមការលូតលាស់សេដ្ឋកិច្ច តាមការអភិរក្សបរិស្ថាន ក៏ប៉ុន្តែក្នុងផ្លូវសន្តិភាព។
នៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ចវិញ ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងទទួលការវិនិយោគទុនជាច្រើនមុខពីក្រុមហ៊ុន បរទេស។ ការវិនិយោគរបស់វៀតណាមខ្លះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ជីវភាពពលរដ្ឋកម្ពុជាមួយចំនួន និងនាំឱ្យគ្មានសន្តិភាពក្នុងចិត្ត។ ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ បញ្ញវន្តមកពីវៀតណាម លោកស្រី តូ ធីបៃ (To Thi Bay) ថ្លែងថា នេះជាបញ្ហាសកលភាវូបនីយកម្ម។ វាមិនមែនមានតែនៅកម្ពុជាទេ វៀតណាមក៏មានបញ្ហាជាមួយក្រុមហ៊ុនបរទេសដែរ លោកស្រី តូ ធីបៃ ថ្លែងបញ្ជាក់ដូច្នេះ ៖ "តាមកម្រិតយល់ដឹងរបស់ខ្ញុំ សកលភាវូបនីយកម្ម បញ្ហាពាណិជ្ជកម្មមិនមែនរវាងវិស័យរដ្ឋ និងរដ្ឋប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែទាក់ទងនឹងវិស័យឯកជនដែរ។ តើនរណាអាចគ្រប់គ្រងរឿងនេះបាន? យើងនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សានេះ យើងអ្នកនៅថ្នាក់ក្រោម អ្វីដែលយើងអាចធ្វើបាន គឺយើងគ្រាន់តែអាចរៀនសូត្រឱ្យបានយល់ដឹង ក៏ប៉ុន្តែការសម្រេចចិត្តមិនមែននៅក្នុងដៃរបស់យើងទេ។ យើងអាចមើលឃើញថា ការវិនិយោគ គឺមានទាំងល្អ និងអាក្រក់។ ដូច្នេះ យើងត្រូវរៀនសូត្រពីចំណុចល្អ និងអាក្រក់នោះ ហើយរកដំណោះស្រាយកាត់បន្ថយផលអាក្រក់នោះ"។
ចំពោះបញ្ហានយោបាយ និងវប្បធម៌រវាងកម្ពុជា និងថៃវិញ ដែលមានជម្លោះនឹងគ្នាអំពីរឿងព្រំដែន ត្រូវបានសាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្រនៅទីក្រុងបាងកក លោក ឆានវីត កាស៊ើតស៊ីរិ (Charnvit Kasertsiri) មានប្រសាសន៍ថា ដំណើរការកសាងសន្តិភាព គឺការយល់គ្នា។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ លោកតែងនាំសិស្សរបស់លោកទៅទស្សនាប្រាសាទបុរាណបី គឺទី១ ប្រាសាទភ្នំរូង ក្នុងប្រទេសថៃ, ប្រាសាទព្រះវិហារនៅកម្ពុជា និងវត្តភូ ប្រទេសឡាវ ព្រោះប្រាសាទទាំងបីនេះទាក់ទងគ្នា។ លោកថ្លែងថា ការបង្ហាញពីតំបន់ទាំងនេះ សិស្សរបស់លោកអាចយល់បានច្រើនពីប្រវត្តិសាស្ត្រលាវ និងកម្ពុជា ៖ "ដូច្នេះ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានៃប្រទេសទាំងពីរ យើងត្រូវការចេតនាល្អពីប្រទេសទាំងពីរ។ ជាធម្មតា បញ្ហាបែបនេះ មិនមែនចាប់ផ្ដើមឡើងដោយពលរដ្ឋធម្មតានៅខេត្តស៊ីសាកេត ឬខេត្តព្រះវិហារទេ គឺវាចាប់ផ្ដើមឡើងនៅទីក្រុង អាចនៅបាងកក ឬភ្នំពេញ។ ដូច្នេះ អ្វីដែលយើងត្រូវការ គឺការអប់រំអ្នកដឹកនាំយើងឱ្យមានការគិតគូរជាវិជ្ជមាន ហើយរស់នៅក្នុងសន្តិភាពទាំងអស់គ្នា។ ហេតុនេះហើយបានជាយើងមកជួបជុំគ្នានៅភ្នំពេញ ហើយពិភាក្សាគ្នាក្នុងចំណោមមិត្តបញ្ញវន្ត ធ្វើម៉េចឱ្យមានកម្មវិធីល្អសម្រាប់ការអប់រំអំពីដំណើរការរៀន សូត្រសម្រាប់យុវជន"។
នាយកប្រតិបត្តិកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន (YRDP) លោក ជាង សុខា ថ្លែងឱ្យដឹងថា ក្រោយជំនួបបញ្ញវន្តនេះ សេចក្ដីព្រាងកម្មវិធីបណ្ដុះបណ្ដាលយុវជនអំពីដំណើរការរៀនសូត្រមួយ ត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីប្រើប្រាស់រួមគ្នាក្នុងចំណោមយុវជនកម្ពុជា ថៃ និងវៀតណាម ដើម្បីកសាងសន្តិភាពនៅក្នុងប្រទេសទាំងបីនេះ៕
No comments:
Post a Comment